Người Thủ Thư
Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng căn dặn
“Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ
lấy nước”.
Trong ca dao Việt Nam cũng có câu:
“Dù ai đi ngược về xuôi
Nhớ ngày Giỗ Tổ mồng mười tháng ba
Khắp miền truyền mãi câu ca
Nước non vẫn nước non nhà ngàn năm”
Giỗ tổ Hùng Vương nhằm ngày mùng 10 tháng 3 âm lịch tại
Đền Hùng Việt Trì, Phú Thọ. Đây là ngày hội truyền thống của dân tộc nhằm mục
đích tưởng nhớ đến công ơn các Vua Hùng đã có công dựng nước. Theo truyền thuyết
thì Lạc Long Quân và Âu Cơ được xem như thủy tổ của người Việt, cha mẹ của các
Vua Hùng. Ngày dỗ tổ Hùng Vương đã được công nhận là một trong những ngày Quốc
lễ của Việt Nam thể hiện rõ đạo lý "uống nước nhớ nguồn" như một tinh
thần văn hóa Việt Nam.
Từ xa xưa Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương đã có vị thế đặc biệt
trong tâm thức của người Việt. Bản ngọc phả viết thời Trần, năm 1470 đời vua Lê
Thánh Tông và đời vua Lê Kính Tông năm 1601 sao chép đóng dấu kiềm để tại Đền
Hùng, nói rằng: “...Từ nhà Triệu, nhà Đinh, nhà Lê, nhà Lý, nhà Trần đến triều
đại ta bây giờ là Hồng Đức Hậu Lê vẫn cùng hương khói trong ngôi đền ở làng
Trung Nghĩa. Những ruộng đất sưu thuế từ xưa để lại dùng vào việc cúng tế vẫn
không thay đổi...”.
Theo một số các nhà nghiên cứu thì, Hùng Vương
sinh ra từ Mẹ tiên và Cha rồng, tức là đức trời đất đã hàm ngụ ngay từ trong thân
mẫu, đến ngày sinh thì được an định vào ngày mùng 10 tháng 3 cùng một ý đất trời
lưỡng hợp vì mùng 10 là thập thiên cang chỉ đất trời, còn tháng 3 là cung Dần
chỉ đức đất. Sở dĩ lấy cung Dẫn bởi vì Dần là con vật mạnh nhất trong thập
nhị đệ chi nên có tên là Hùng cùng loài Dần đều hàm ngụ sức mạnh vô biên.
Theo các ghi chép lịch sử, có thể hiểu từ thời Hậu
Lê trở về trước các triều đại đều quản lý Đền Hùng theo cách giao thẳng cho dân
sở tại trông nom, sửa chữa, cúng bái, làm Giỗ Tổ ngày 10 tháng 3 âm lịch. Bù lại
họ được miễn nộp thuế 500 mẫu ruộng, miễn đóng sưu, miễn đi phu đi lính. Đến đời
nhà Nguyễn vào năm Khải Định thứ 2 (1917), Tuần phủ Phú Thọ Lê Trung Ngọc đã
trình bộ Lễ định ngày mùng Mười tháng Ba âm lịch hàng năm làm ngày Quốc tế (Quốc
lễ, Quốc giỗ). Điều này được tấm bia Hùng Vương từ khảo do Tham tri Bùi Ngọc
Hoàn, Tuần phủ tỉnh Phú Thọ, lập năm Bảo Đại thứ 15 (1940) cũng đang đặt ở Đền
Thượng trên núi Hùng, xác nhận: “Trước đây, ngày Quốc tế lấy vào mùa thu làm định
kỳ. Đến năm Khải Định thứ hai (dương lịch là năm 1917), Tuần phủ Phú Thọ là Lê
Trung Ngọc có công văn xin bộ Lễ ấn định ngày mồng Mười tháng Ba hằng năm làm
ngày Quốc tế, tức trước ngày giỗ tổ Hùng Vương đời thứ 18 một ngày. Còn ngày giỗ
(11 tháng Ba) do dân sở tại làm lễ”. Kể từ đây, ngày Giỗ Tổ Hùng Vương 10 tháng
3 âm lịch hàng năm được chính thức hóa bằng luật pháp.
Kế tục truyền thống cao đẹp của cha ông, nhất là đạo đức
“uống nước nhớ nguồn”, ngay sau cách mạng thành công, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
ký Sắc lệnh của Chủ Tịch nước số 22/SL - CTN ngày 18 tháng 2 năm 1946 cho công
chức nghỉ ngày 10 tháng 3 âm lịch hàng năm để tham gia tổ chức các hoạt động Giỗ
Tổ Hùng Vương - hướng về cội nguồn dân tộc. Trong ngày Giỗ Tổ năm Bính Tuất
(1946) - năm đầu tiên của Chính phủ mới được thành lập, cụ Huỳnh Thúc Kháng -
Quyền Chủ tịch nước đã dâng 1 tấm bản đồ Tổ quốc Việt Nam và 1 thanh gươm quý
nhằm cáo với Tổ tiên về đất nước bị xâm lăng và cầu mong Tổ tiên phù hộ cho quốc
thái dân an, thiên hạ thái bình cùng nhau đoàn kết, đánh tan giặc xâm lược, bảo
vệ toàn vẹn lãnh thổ của đất nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã 2 lần về thăm Đền
Hùng (19/9/1954 và 19/8/1962). Tại đây Người đã có câu nói bất hủ: “Các Vua
Hùng đã có công dựng nước - Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”. Người còn
nhắc: “Phải chú ý bảo vệ, trồng thêm hoa, thêm cây cối để Đền Hùng ngày càng
trang nghiêm và đẹp đẽ, thành công viên lịch sử cho con cháu sau này đến tham
quan”.“ Năm 1995, ngày Giỗ Tổ Hùng Vương đã được Ban Bí thư ghi trong thông báo
là ngày lễ lớn trong năm. Ngành Văn hóa thông tin - thể thao phối hợp với các
ngành chức năng đã tổ chức lễ hội trong thời gian 10 ngày (từ 1/3 đến 10/3 âm lịch).
Ngày giỗ Tổ Hùng Vương hằng năm là ngày hội chung của
toàn dân, ngày mà mọi trái tim dù đang sống và làm việc ở muôn nơi vẫn đập
chung một nhịp, mọi cặp mắt đều nhìn về cùng một hướng. Trong ngày này, nhân
dân cả nước còn có điều kiện để tham gia vào các hoạt động văn hóa thể hiện
lòng thành kính tri ân các Vua Hùng đã có công dựng nước và các bậc tiền nhân
đã vì dân giữ nước.
Hôm nay, ngày giỗ tổ, chúng ta lại cùng hướng về Đền Hùng, nơi thờ tự các vua Hùng, người đã có công gây dựng đất nước thửa ban đầu, đặt những viên gạch đầu tiên để lớp lớp con cháu sau này cùng chung tay bảo vệ và xây dựng đất nước như ngày hôm nay, và tiếp tục phát triển trong tương lai.
Trả lờiXóa